Jak budować ścieżkę kariery?

Czym jest ścieżka kariery zawodowej?

Ścieżka kariery to pojęcie z zakresu zarządzania, pod którym kryje się proces rozwoju pracownika w danej firmie lub branży – od A do Z. Budowanie ścieżek karier jest nieodłącznym elementem funkcjonowania firm – bez względu na ich rozmiar. 

Awanse wynikające z rozwoju umiejętności i kompetencji

Przykładowo: Ania ukończyła właśnie studia i zaczyna swoją pracę jako Stażysta w dziale Opiekuna Klienta (Account Managerskim). W dużej firmie, w której podjęła zatrudnienie, dla osób o jej kompetencjach przewidziana jest konkretna ścieżka rozwoju, dopasowana do potrzeb organizacji oraz profilu jej działalności.

• Gdy Ania zdobędzie minimum doświadczenia, pozwalającego na pracę z klientem, zostanie Junior Account Executive.
• Jeśli nabierze wprawy w swoich działaniach i nie będzie potrzebowała już wsparcia na każdym etapie wykonywania obowiązków, przestanie być juniorem – zostanie Account Executive.
• Ania z tygodnia na tydzień będzie konfrontowała się z większą liczbą zadań i wyzwań, dzięki czemu zdobędzie więcej doświadczenia. Gdy do większości standardowych zadań nie będzie potrzebowała wsparcia innych członków zespołu, zostanie Junior Account Managerem.
• Wraz z rozwojem swoich kompetencji z zakresu obsługi klienta i rozwiązywania problemów oraz kolejnymi sukcesami, przyjdzie do niej awans na Account Managera. Na tym stanowisku będzie już zupełnie samodzielnym specjalistą, który posiada umiejętności niezbędne do pracy przy standardowych projektach. 
• Stanowisko Senior Account Managera zdobędzie, gdy stanie się w pełni samodzielnym pracownikiem, który nie tylko nie wymaga wsparcia – a wręcz może dawać jej młodszym kolegom z zespołu. Nie będzie mieć także problemu z trudniejszymi, bardziej wymagającymi zaangażowania zadaniami. 

Kolejne kroki rozwoju są zależne od tego, jak będą rozwijały się jej kompetencje i w czym Ania będzie się wyróżniać na tle zespołu. 

Jeśli okaże się, że jest świetną osobą do prowadzenia zespołu, pilnowania pracy innych czy edukowania współpracowników – może zostać Group Account Managerem, czyli osobą nadzorującą swój mini-zespół. A potem zdobywać kolejne szczeble w rozwoju kariery managerskiej. Nie jest to jednak jedyna możliwość. 

Może okazać się, że wyjątkowe umiejętności budowania relacji z klientami, zaangażowanie i wysoka kultura osobista Ani sprawiają, że będzie doskonałą osobą do obsługi kluczowych projektów i zostanie Key Account Managerem, czyli osobą odpowiedzialną za najważniejsze projekty. 

Kariera dopasowana do potrzeb organizacji

Opracowana przez pracodawcę ścieżka kariery daje pracownikom realny wgląd w to, jak będzie przebiegał ich rozwój w obrębie przedsiębiorstwa. Pozwala im samodzielnie zadecydować, czy rozwój pracowników jest zgodny z ich osobistymi aspiracjami i czy odnajdą się w organizacji.

Pracodawca powinien zaproponować zatrudnianym osobom konkretną ścieżkę kariery zawodowej. Nie oznacza to jednak, że nie powinniśmy samodzielnie zastanawiać się, czy jest ona zgodna z tym, co chcemy robić i czego pragniemy. Naszkicowanie swojej własnej ścieżki kariery pozwala podejmować skuteczniejsze decyzje, dotyczące zmiany lub podjęcia pracy. Umożliwia także obserwowanie, czy nasz rozwój zawodowy przebiega w zaplanowany przez nas sposób.

Jak projektowane są ścieżki karier pracowników w organizacji?

Opracowywaniem ścieżek kariery zajmują się działy HR, w porozumieniu z managerami odpowiedzialnymi za konkretne działy, znającymi realia i zakres obowiązków na danym stanowisku. Takie ścieżki kariery są mocno dopasowane do potrzeb organizacji i jej zapotrzebowania na konkretnych specjalistów. Rozpisanie ścieżki karier w obrębie organizacji wiąże się także z rozpisaniem kompetencji niezbędnych do objęcia konkretnego stanowiska. 

I choć zaprezentowanie ścieżki rozwoju wpływa na motywację pracowników, bo pokazuje im możliwość rozwoju w danym miejscu zatrudnienia, to głównym celem ścieżek opracowanych przez przedstawicieli organizacji jest skuteczniejsze zarządzanie zasobami ludzkimi. Priorytetem jest w tym wypadku dobro organizacji, a nie jednostki (choć budowanie ścieżek ma na nią istotny wpływ).

Dlaczego buduje się ścieżki rozwoju (zarówno w korporacjach, jak i małych, lokalnych firmach)?

• budowanie ścieżek kariery umożliwia sprawniejsze planowanie awansów,
• awansowanie zatrudnionych osób w odpowiednim momencie sprawia, że jest mniejsza rotacja pracowników,
• mniejsza rotacja pracowników przekłada się na szybszy rozwój organizacji i zmniejsza koszty jej prowadzenia (utrzymanie pracownika jest dla organizacji tańszym rozwiązaniem, niż zrekrutowanie nowej osoby).

Opracowywanie ścieżek karier to moment na zdobywanie wiedzy

Na etapie opracowywania ścieżki kariery osoby zaangażowane w proces jej konstruowania analizują rynek i branżę oraz rozpisują umiejętności, które są niezbędne do obejmowania danego stanowiska.

Wiedza ta jest nieoceniona w sytuacji, gdy zaistnieje konieczność zrekrutowania nowej osoby (na stanowisko już funkcjonujące w strukturze organizacji) lub o kompetencjach innych niż te, które posiadają pozostałe osoby (gdy rekrutacja dotyczy zupełnie nowego stanowiska, którego do tej pory nie było w strukturze). 

Posiadanie informacji o kompetencjach niezbędnych do objęcia danego stanowiska, jest szansą na zauważenie, jakich kwalifikacji brakuje poszczególnym członkom zespołów, aby osiągnęli zawodowy progres. Może okazać się, że zorganizowanie szkolenia, które ma szansę uzupełnić te braki, będzie korzystne nie tylko z punktu widzenia jednostki (bo umożliwi jej awans i poprawi jej sytuację na rynku pracy), ale i z punktu widzenia przedsiębiorstwa (bo zatrudnieni w jego strukturze specjaliści będą posiadali taką samą lub lepszą wiedzę, niż ci zatrudniani przez konkurencję). 

Podnoszenie kompetencji w zespołach, gdy jest się świadomym rynku i jego oferty, stanowi szansę dla przedsiębiorstwa na rozwój. Dlatego weryfikowanie tego, w jakim miejscu jest pracownik, a gdzie powinien być (zgodnie z opracowaną ścieżką kariery) jest niezwykle ważne. 

Projektowanie własnej ścieżki kariery

Być może jesteś teraz w miejscu, w którymi trudno Ci podjąć decyzję, co dalej i nie wiesz, jak poprowadzić swoją karierę. Jeśli tak, to mam dla Ciebie kilka porad, które pomogą Ci zrobić pierwszy krok do uświadomienia sobie, w którą stronę warto byłoby planować dalszy rozwój. 

Nie ma co się dłużej zastanawiać, od czego zacząć. Wykonaj pierwszy krok i odkryj swój potencjał. 

1. Analiza mocnych stron oraz przewag rynkowych 

Zanim zaczniesz planować, jak powinien przebiegać rozwój kariery w Twoim przypadku, zastanów się, jakie są Twoje zasoby. Co jest Twoją mocną stroną? Co sprawia, że jesteś dobrym pracownikiem? Jakie jest Twoje wykształcenie i doświadczenie? 

A gdy już zauważysz, co masz – porównaj się z innymi. Zobacz, co jest Twoją przewagą na tle innych kandydatów i co sprawia, że się wyróżniasz. Jeśli w tym momencie nie widzisz swoich przewag, możesz zawsze skorzystać z usług doradczych (np. coacha kariery), dzięki którym uzyskasz wsparcie w tym, bardzo ważnym dla Twojej dalszej kariery, procesie.

Czy są szkolenia lub kursy, które sprawią, że będziesz mieć lepsze zasoby od innych osób o takim samym wykształceniu lub o podobnym doświadczeniu? Jeśli są, zastanów się nad skorzystaniem z takich szkoleń. 

Czy możesz poprawić swoje kompetencje lub znaleźć sposoby na ich potwierdzenie, co pomogłoby Ci podczas rozmowy o awans lub podczas rekrutacji? Poproś o referencję od klientów i potwierdzenie realizacji konkretnych projektów. 

Szukaj potwierdzeń, że jesteś wartością dla pracodawcy – zarówno dotychczasowego, jak i potencjalnego. Pomoże Ci to spojrzeć na siebie z życzliwością i upewnić się, że jesteś osobą kompetentną, gotową na rozwój w wymarzonym kierunku i wspięcie się na szczyt zawodowych możliwości. 

2. Pomyśl, gdzie chcesz pracować 

Wyobraź sobie, że kolejne miejsce pracy, w którym się znajdziesz, to Twój ostatni przystanek w zawodowej karierze. Nie rozstaniesz się z nim przez kolejne kilkanaście/kilkadziesiąt lat (tak wiem, dla części z Was ta opcja może być nawet przerażająca). 

Jaka musi być w nim atmosfera? Jaka jest Twoja rola w hierarchii? Jak duży masz wpływ na procesy i to, jak wygląda dane przedsiębiorstwo? Jak traktują Cię współpracownicy? Jak często masz kontakt z klientami? W jakich godzinach pracujesz? A może to miejsce, które sama tworzysz? Kto w nim jest? Co robisz?

Wyobraź sobie ze szczegółami to miejsce. Ten obraz pomoże Ci zrozumieć, czy wizja ta jest do zrealizowania w ciekawiącej Cię branży, a jeśli tak – jakie stanowisko umożliwi Ci spełnianie się. 

3. Zrozum, czego nie lubisz 

Wiesz już, jakie są Twoje zasoby, jakie są Twoje przewagi (lub za pomocą jakich szkoleń możesz się wyróżnić). Czas pochylić się nad tym, czego nie lubisz. 

Kochasz pracę z ludźmi, ale nie chcesz być ich szefem? A może masz głowę pełną pomysłów, ale jesteś człowiekiem “od idei”, a nie od realizacji? 

Wyobraź sobie, że możesz zaprojektować swoją ścieżkę kariery tak, aby robić tylko to, co sprawia Ci przyjemność. To, co wyjdzie Ci z tej obserwacji, pozwoli Ci zdecydować, w którą z czterech standardowych dróg rozwoju wpisujesz się Ty. 

1. Może widzisz się w roli eksperta, a nie managera. W takim wypadku idealną ścieżką rozwoju dla Ciebie jest kariera specjalisty. 
2. Może chcesz pracować z zespołem, wspierać go w rozwoju i zarządzać jego pracą. W takim wypadku idealną ścieżką rozwoju dla Ciebie jest kariera managerska. 
3. Może nie chcesz pracować w grupie, bo preferujesz samodzielne wykonywanie obowiązków. Zgodnie ze swoimi oczekiwaniami i własnymi standardami. W takim wypadku idealną ścieżką rozwoju dla Ciebie jest kariera oparta na autonomii. 
4. Może chcesz być osobą “od idei”, której praca ma wpływ na rozwój przedsiębiorstwa, ale nie pracuje bezpośrednio przy realizacji zadań – zostawiasz je specjalistom i ich managerom. W takim wypadku idealną ścieżką rozwoju dla Ciebie jest kariera oparta na przedsiębiorczości. 

Nie ma w tym wypadku lepszej lub gorszej, mniej wartościowej ścieżki. Jest tylko lepsza lub gorsza dla Ciebie. Aby przedsiębiorstwo funkcjonowało sprawnie, niezbędni są pracownicy z wszystkich tych grup. 

Gdy zrozumiesz, co jest dla Ciebie priorytetem, łatwiej będzie podjąć Ci decyzję co do przyszłości i do objęcia jakiego stanowiska dążyć. 

Planowanie ścieżki kariery w oparciu o branżę i typ świadczonych usług

Rozpisanie Twojej własnej ścieżki kariery powinno odbywać się nie tylko w odniesieniu do Twoich kompetencji, ale także i w odniesieniu do branży, w której pracujesz. To naturalne, że inaczej będzie się ona kształtowała w przedsiębiorstwie z branży finansowej, a inaczej w szkole, agencji reklamowej czy na rynku nieruchomości. Baza jest jednak niezmienna. 

Najważniejszym elementem planowania ścieżki własnego rozwoju jesteś Ty. Gdy zrozumiesz siebie, łatwiej będzie Ci zaplanować rozwój w swojej dziedzinie i znaleźć miejsce, które liczy się z aspiracjami pracownika i jego potrzebami. I które spełni Twoje wymagania względem ścieżek kariery. 

Pytaj o możliwości rozwoju

Większość pracodawców szuka pracowników, którzy wiedzą, czego chcą i co jest ich mocną stroną. Zadanie pytania o możliwości rozwoju, wytyczoną ścieżkę kariery i rozwoju pracownika podczas procesu rekrutacji sprawi, że Twoja kandydatura będzie brana na poważnie. Podczas rozmowy o zatrudnieniu pracodawca pokaże Ci możliwości, jakie daje praca w konkretnych działach oraz powie, czy możliwe są przesunięcia pomiędzy nimi (np. gdy poprzez szkolenia zdobędziesz niezbędne kompetencje do pracy w dziale, który jest dla Ciebie tym wymarzonym).

Dbaj o swoje zadowolenie

Budowanie ścieżek karier jest niezwykle ważne dla przedsiębiorstw – to już wiesz. Jednak pracownicy, którzy wejdą na daną ścieżkę i będą z niej zadowoleni, także na tym korzystają. Praca wpływa na całe życie każdej z nas, dlatego warto upewnić się, że wypracowana do tej pory ścieżka kariery faktycznie Ci odpowiada. Jeśli nie – porozmawiaj o tym, czy organizacja zakłada możliwości przebudowy ścieżek karier. Część firm, zwłaszcza mniejszych, jest gotowa na rozmowę i przemyślenie tego typu rozwiązań, zwłaszcza wobec pracowników kluczowych dla przedsiębiorstwa. Jeżeli jednak uzyskana odpowiedź Cię nie usatysfakcjonuje, rozważ zmianę miejsca zatrudnienia. Nie bój się mówić, czego chcesz, na czym Ci zależy i co chcesz robić. Nikt tego nie zgadnie za Ciebie, nie zaprowadzi Cię w wymarzone miejsce za rękę. To Ty jesteś odpowiedzialna za to, by zadbać o siebie i swoją karierę.

Pamiętaj, że niedopasowanie do własnych kompetencji, oczekiwań czy wartości w pracy może prowadzić do frustracji, utraty motywacji i traktowania pracy, jako “zła koniecznego”. Gdy nałożone na Ciebie obowiązki nie satysfakcjonują Cię, po pewnym czasie może pojawić się nawet wypalenie zawodowe. A uwierz – tego na pewno chcesz uniknąć. Napisałam o tym przykrym zjawisku cały artykuł.

Budowaniem ścieżek karier w organizacji zajmują się osoby posiadające wiedzę o organizacji, jej potrzebach oraz branży. Ich celem jest utrzymanie pracowników, zapewnienie odpowiednich kompetencji w zespołach oraz utrzymanie poziomu rynkowego. Nie w każdej organizacji dostaniesz jednak możliwość rozwijania się zgodnie z Twoimi marzeniami i aspiracjami. Jeśli poczujesz, że w danym przedsiębiorstwie nie będziesz w stanie zaspokoić swoich potrzeb, nie bój się zmiany i poszukaj firmy, która szuka pracowników takich jak Ty. 

Chcesz wiedzieć, jak skuteczniej zaplanować swoją ścieżkę rozwoju? Polecam Ci: 

• przeczytanie książki Helen Tupper i Sarah Ellis “Praca marzeń. Stwórz karierę, którą pokochasz” (do kupienia tutaj) 
• obejrzenie wystąpienia Bernadety Prandzioch na na TEDxKatowice (wystąpienie “Przestań wreszcie bać się zmian!” obejrzysz za darmo na YouTube)
• Posłuchania podcastu Agnieszki Jurkowskiej – “Scenariusze Kariery” (znajdziesz go na Spotify). Zacznij od odcinka “Jak ruszyć z miejsca i określić się zawodowo od nowa“.